We kennen ‘m denk ik nog állemaal van minuut tot minuut: de film Mean Girls uit 2004 waarbij Lindsay Lohan als Cady zich aansluit bij een populair meidenleger onder leiding van de gemene en achterbakse Regina George. We renden twintig jaar geleden massaal naar de bioscoop om te lachen en te gieren, want Mean Girls ís tenslotte een comedy, maar toch: ook toen al was de dynamiek tussen jonge mensen (in dit geval meisjes) eigenlijk allesbehalve grappig.
In het feestelijke jubileumjaar 2024 verschijnt er een ‘nieuwe’ versie van Mean Girls in de bioscoop. Met meer diversiteit in de cast, een aantal racistische opmerkingen minder en in musical-vorm, dus inclusief zang en dans om het geheel lekker op te vrolijken. Ik sprak maker en actrice Tina Fey voor RTL Boulevard over deze prent en vroeg haar of het zich nog voor kon stellen om anno nu nog op de middelbare school te zitten. Haar antwoord was een harde ‘nee’ en dat snap ik wel. Het pestgedrag op de fictieve high school speelt zich inmiddels niet meer alleen af in de klas, maar vooral via sociale media op hun smartphones. Daarmee is Mean Girls nog altijd behoorlijk relevant, want in deze week van release bleek uit nieuw onderzoek dat somberte, eenzaamheid en psychische problemen onder jongeren nog steeds enorm stijgen. Vooral bij meisjes en jonge vrouwen.
Over het waarom blijken wetenschappers na al die jaren nadenken nog niet echt uitsluitsel te kunnen geven. Meisjes zitten wellicht vaker in de put omdat ze zo énorm veel met elkaar delen. Ze bespreken meer onderling dan jongens, wat heerlijk is voor de openheid, maar wel meer mentale problemen kan opleveren. En over het algemeen maken jongeren zich vooral zorgen over de bekende dingen: de toekomst, oorlogen in de wereld, het klimaat, maar ook de enorme prestatiedruk. Op school, op de sportclub, jongeren spiegelen zich overal aan elkaar. En tsja, daar komt ie dan als duveltje uit het doosje: de smartphone. Natuurlijk niet ‘t ultieme kwaad, maar wél een ongelofelijke bedreiging voor het geluk van onze jeugd, niet alleen voor meiden.
Vlak voor de kerstvakantie kregen we een berichtje van de basisschool waar zoonlief inmiddels in groep zes rondhuppelt. Om ons te informeren dat er een appgroepje van groep 6-7-8 actief was en dat leerlingen met elkaar buiten schooltijd via die weg contact hadden met elkaar via WhatsApp. En wat bleek? Het gaat er daar niet ‘altijd even gezellig aan toe’ was de conclusie. Een gevoel dat in de klas ook leeft, maar ja, dan stopt het tenminste als je naar huis gaat. Met zo’n stomme telefoon gáát het pestgedrag maar door. In de avond en als je pech hebt (en geen grenzen opgelegd krijgt thuis) ook nog ‘s nachts. En dan heb ik ‘t in dit geval over kinderen van negen, tien en elf jaar. Onze zoon krijgt pas toegang tot een smartphone als ie naar de middelbare school gaat, maar inmiddels weet ik dat we daarmee niet alleen rijkelijk laat zijn, maar echt een uitzondering op wat er om ons heen allemaal gaande is.
Het is een verschrikkelijk groot probleem. In Amerika verscheen er afgelopen jaar een alarmerend rapport over de impact van sociale media op jongeren, vooral tienermeisjes. Volgens dit superserieuze en weinig fictieve Burn Book zijn er ruim voldoende aanwijzingen dat sociale media een groot risico vormen op een depressie, eetstoornis of een laag zelfbeeld. Ter vergelijking: dit soort cijfers zette de publieke gezondheidsdienst in het verleden in om Amerikanen te waarschuwen voor de negatieve gevolgen van roken of dronken achter het stuur kruipen. Sinds begin 2024 zijn mobieltjes niet meer welkom op scholen, maar daar eindigt het niet. Wij als ouders, als maatschappij moeten zélf in actie komen. Het openbare rioolputje der internet is voor volwassenen soms al niet te verdragen, believe me, ik blokkeer sommige sites gewoon. Maar de breintjes van onze kroost zijn daar simpelweg nog niet aan toe.
Want als onze koters op jonge leeftijd gaan roken, vapen of drinken zijn we in alle staten. Maar ze zonder enige begeleiding laten rondneuzen op YouTube en Instagram is dan ineens geen probleem? We kunnen niet spontaan van kinderen verwachten dat ze de gevolgen van hun gedrag op sociale media weten te overzien. Het werkt namelijk óók verslavend en al die prachtige mensen waar je je aan denkt te moeten spiegelen gaan óók in je hoofd zitten. Evenals de hatelijke berichtjes die je via die o zo fantastische smartphone ontvangt. Praat erover met je kinderen. Leg uit waarom je ze nog níet aan al die ellende bloot probeert te stellen. En vooral: leer ze normen en waarden. Respect. Verdraagzaamheid. Lief zijn voor elkaar. Klinkt als clichés, maar zo lang een film als Mean Girls nog steeds niets met fictie te maken heeft, hebben we nog een lange weg te gaan. 
